Trao đổi về ChatGPT với việc dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam - Qua nghiên cứu thực tiễn tại một số trường đại học

Tóm tắt: Ra mắt vào cuối năm 2022, ChatGPT nhanh chóng thu hút được sự quan tâm đông đảo từ cộng đồng mạng với số lượng người sử dụng kỷ lục, tạo bước đột phá quan trọng đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ trí tuệ nhân tạo. Mặc dù vẫn còn một số hạn chế và những tác động tiêu cực được các chuyên gia cảnh báo, tuy nhiên không thể phủ nhận ChatGPT sẽ là công cụ đóng góp tích cực, hiệu quả trong việc thúc đẩy sự phát triển, có tác động sâu rộng tới mọi lĩnh vực ở Việt Nam, trong đó có giáo dục và đào tạo. Bài viết góp phần làm rõ nhận thức và thực trạng sử dụng ChatGPT trong việc dạy và học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam tại Trường Đại học Hà Nội thông qua việc phân tích số liệu khảo sát trực tiếp 650 người học, 20 giáo viên giảng dạy. Bài viết như một hướng nghiên cứu, để có thể tiếp tục trao đổi bàn luận

Từ khóa: ChatGPT, công cụ, giảng dạy, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam; Trường Đại học Hà Nộ

1. Vài nét về ChatGPT

Để góp phần nâng cao chất lượng việc dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam ở các trường đại học, giúp người học có kiến thức vững chắc về sự ra đời của Đảng, quá trình Đảng lãnh đạo cách mạng Việt Nam trong hơn 95 năm qua (1930-2025), đòi hỏi người dạy cần chủ động không ngừng bồi dưỡng về trình độ chuyên môn, luôn tìm tòi các phương pháp giảng dạy mới, ứng dụng thành tựu công nghệ số, trong đó có việc sử dụng Chat GPT - công cụ trí tuệ nhân tạo vào môi trường dạy và học. Qua khảo cứu sơ bộ người dạy và học các học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam ở Trường Đại học Hà Nội (Trường) cho thấy 100% giảng viên sử dụng ChatGPT như một nhà tư vấn trong quá trình dạy học; trên 93% sinh viên coi ChatGPT như chuyên gia, một người thầy...  Từ đó tác giả đặt ra câu hỏi: việc ứng dụng ChatGPT trong giáo dục đại học nói chung, giáo dục lý luận chính trị và học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng có lợi ích, hạn chế gì? Nhận thức của sinh viên, giảng viên khi sử dụng ChatGPT là gì? Trong khuôn khổ bài nghiên cứu này, nhóm tác giả tìm hiểu khái quát về phương thức hoạt động ChatGPT, thực trạng nhận thức và thực hành của giảng viên và sinh viên Trường với việc sử dụng ChatGPT trong việc dạy và học học phần Lịch Sử Đảng Cộng sản Việt Nam, từ đó đề xuất một số giải pháp để nâng cao hiệu quả sử dụng ChatGPT trong thực tế thành công hơn nữa.

ChatGPT là một mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) tiên tiến tạo ra văn bản sử dụng các công nghệ, như: Xử lý ngôn ngữ tự nhiên (Natural Language Processing - NLP); Học máy (Machine Learning - ML) và Học sâu (Deep Learning - DL). Công nghệ AI tạo sinh này sử dụng các tập dữ liệu huấn luyện khổng lồ về nhiều lĩnh vực khác nhau để cung cấp các phản hồi theo ngữ cảnh và tạo ra văn bản mạch lạc, phù hợp với ngữ cảnh và giống con người. ChatGPT có thể đóng nhiều vai như đồng nghiệp, như một trợ lý, nhà tư vấn... hỗ trợ, giúp các thầy cô trong thực hiện nhiệm vụ.

Đối với sinh viên trong việc học tập và nghiên cứu nói chung, học kiến thức về Lịch sử Đảng Cộng sản nói riêng: ChatGPT giúp họ có thêm ý tưởng, cung cấp tài liệu, hỗ trợ làm bài tập. Đồng thời cũng có thể giải đáp mọi thắc mắc... giống một người thầy, một trợ lý; cũng giống người bạn hiểu biết và tri kỷ trong thế giới ảo, ở bên cạnh mọi lúc, mọi nơi, đem đến nhiều điều mới lạ và cả sự tin tưởng, yên tâm.

Bên cạnh ưu điểm, có một số hạn chế của ChatGPT: Thông tin thiếu chính xác và tính tin cậy: “ChatGPT được huấn luyện trên cơ sở dữ liệu lớn nhưng vẫn còn nhiều hạn chế về độ chính xác và khả năng xử lý các thông tin phức tạp hoặc trừu tượng, thiếu “nhạy cảm” trong các vấn đề về văn hóa”¹; Xuyên tạc thông tin: ChatGPT có thể xuyên tạc hoặc cung cấp thông tin sai lệch, đặc biệt là khi được tổng hợp trên dữ liệu cũ hoặc không chính xác, nhất là các thông tin xấu, độc hại, chống phá Nhà nước. Theo Nguyễn Nhâm: “trong quản lý nhà nước, khi dùng ChatGPT cũng gặp không ít thách thức, trong đó có vấn đề về đạo đức và độ tin cậy của thông tin được tạo ra. Nếu không được kiểm soát chặt chẽ, cẩn thận, việc sử dụng hệ thống này có thể dẫn đến sự thiếu tin cậy của thông tin, gây ra hậu quả tiêu cực và ảnh hưởng đến uy tín của các cơ quan nhà nước”². Theo tác giả Thanh Ngà cho rằng: “... ChatGPT là mảnh đất màu mỡ để các tổ chức, đối tượng phản động lợi dụng ứng dụng để cắt ghép, xuyên tạc, bôi nhọ Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh và các vấn đề chính trị của đất nước”³. Ngoài ra, sử dụng ChatGPT có thể giảm sức sáng tạo và việc tự học của con người vì họ có thể trở nên quá phụ thuộc vào máy tính để giải quyết các vấn đề. Như vậy tùy theo một số lĩnh vực kinh tế, chính trị - xã hội; giáo dục và đào tạo mà ChatGPT có lợi ích và hạn chế cụ thể, cần tiếp tục được nghiên cứu, công bố qua việc triển khai thực tiễn từ người dùng nhằm giúp công cụ này trở thành phương tiện hữu ích cho đời sống của con người hơn nữa.

2. Kết quả khảo sát về ChatGPT đối với người dạy, người học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam ở Trường Đại học Hà Nội

Để có được kết quả nghiên cứu trung thực, khách quan, phản ánh thực trạng về nhận thức, sử dụng ChatGPT của giảng viên, sinh viên Trường Đại học Hà Nội trong dạy và học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, tác giả tiến hành khảo sát trực tiếp 650 sinh viên thuộc 13 khoa đào tạo từ Khóa 2020 đến Khóa 2022 ở các lớp học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, học kỳ II, năm học 2023-2024. Đồng thời, tác giả phỏng vấn trực tiếp 20 cán bộ, giảng viên của Trường, giảng viên thỉnh giảng đến từ các cơ sở giáo dục như Trường Đại học Thương mại, Học viện Nông nghiệp Việt Nam; Học viện Chính trị khu vực I, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh..., tiến hành phỏng vấn sâu 20 sinh viên của Trường để thu thập thông tin nhằm làm rõ một số thực trạng sử dụng, những lợi ích và tác động tiêu cực khi sử dụng ChatGPT.

Qua khảo sát có một số kết quả đạt được như sau:

Thứ nhất, qua khảo sát về số lượng người dùng ChatGPT, cho kết quả: Giảng viên: 20/20 sử dụng; sinh viên 640/650 sử dụng. Như vậy, kết quả có 100% giảng viên và 98,4% sinh viên sử dụng công cụ hỗ trợ ChatGPT trong việc dạy và học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. Trong đó, số người có trải nghiệm khai thác và sử dụng ChatGPT trung bình từ 12 tháng trở lên (nhiều nhất là 24 tháng, chủ yếu ở nhóm giảng viên) và ít nhất 6 tháng (phần lớn là sinh viên năm thứ nhất). Trong đó, 1/2 giảng viên mua tài khoản sử dụng, đa số sinh viên sử dụng tài khoản miễn phí.

Thứ hai, nhận thức của người dạy và người học về vai trò hỗ trợ của ChatGPT. Khảo sát 20/20 giảng viên về nhận thức của giảng viên về vai trò hỗ trợ của ChatGPT. Kết quả khảo sát cho thấy các giảng viên tham gia giảng dạy Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam của Trường Đại học Hà Nội coi ChatGPT chủ yếu như “nhà tư vấn”, không có giảng viên nào coi công cụ này như “chuyên gia”. Giảng viên cũng không xem xét ChatGPT vào vai trò “trợ lý”. Tác giả tiến hành phỏng vấn người dạy để tìm hiểu nguyên nhân và nhận được câu trả lời: Việc dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, cần rất thận trọng trong việc lựa chọn thông tin vì nó liên quan đến sự ra đời của Đảng, quá trình Đảng lãnh đạo đất nước trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nên tôi chỉ coi đây là công cụ giúp tôi có ý tưởng như nhà tư vấn, vì “Tôi đã lấy dữ liệu từ ChatGPT và so sánh thông tin trong giáo trình cho thấy: một số nội dung ChatGPT tạo ra liên quan đến nội dung học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam không hoàn toàn đáng tin cậy”⁴... “ChatGPT với tôi là nhà tư vấn khi bí ý tưởng; hoặc là công cụ để tôi giao bài tập cho sinh viên...”⁵.

Kết quả khảo sát với sinh viên của Trường khi học tập học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam về vai trò của ChatGPT như các chuyên gia; nhà tư vấn; giảng viên và kiêm công tác trợ lý (chiếm gần 57%) và tùy vào vấn đề cần giải quyết để sử dụng ChatGPT với mục đích nào (53,8%). Khi phỏng vấn sinh viên Trường Đại học Hà Nội, nhận được câu trả lời: “ChatGPT cung cấp thông tin nhanh, có hệ thống, văn phong dễ hiểu em thấy giống chuyên gia”; “Đôi khi em bế tắc trong ý tưởng viết tiểu luận, ChatGPT gợi ý như trợ lý chuyên nghiệp và hỗ trợ bất kể giờ giấc”; “ChatGPT vừa giống chuyên gia, vừa giống giảng viên... hỗ trợ nhiều cho việc tìm kiếm thông tin, làm bài tập của em ở lớp học”⁶. Tuy nhiên, cũng có sinh viên hoài nghi “về độ chính xác thông tin mà ChatGPT cung cấp vì nó chưa có nguồn tham chiếu...”; cho nên “tùy từng đối tượng môn học em có cách khai thác công cụ này khác nhau”⁷. Dù vẫn còn một số băn khoăn và chưa tin cậy hoàn toàn vào ChatGPT nhưng đa phần sinh viên khi có cơ hội vẫn sử dụng ChatGPT vào làm bài tập, viết tiểu luận. Từ nhận thức của sinh viên, giúp đội ngũ giảng viên có định hướng sử dụng ChatGPT cho người học để việc học tập hiệu quả.

Thứ ba, sử dụng ChatGPT trong việc dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. Việc sử dụng ChatGPT đối với giảng viên, cho kết quả: Hỗ trợ ý tưởng, tài liệu cho việc soạn giáo án; bài tập (60%); Hỗ trợ tìm tài liệu, xây dựng đề cương trong nghiên cứu khoa học (100%); Hỗ trợ tổ chức dạy học trên lớp (100%). Hỗ trợ quản lý người học (50%).

Đáng chú ý, 100% các thầy/cô khi được hỏi khảo sát, đều nhất trí cho rằng ChatGPT có thể giúp giảng viên trong việc nghiên cứu khoa học, từ đó cung cấp kiến thức cho bài giảng tốt hơn. Vì ChatGPT có nguồn thông tin khổng lồ, phong phú và đa dạng mà công cụ này tích lũy được. Đặc biệt, ChatGPT từ việc khái quát và tổng hợp các thông tin ở các công trình nghiên cứu trong nước và trên thế giới thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nên giúp thầy, cô giảm bớt thời gian tìm kiếm, tập hợp kiến thức tổng quan chung, vì thế nhanh chóng phát hiện ra những “khoảng trống” còn tồn tại để tập trung giải quyết vấn đề hiệu quả. ChatGPT giúp việc hỗ trợ quản lý lớp học hiệu quả hơn (100% giảng viên được phỏng vấn đồng ý) bằng việc tạo ra môi trường ảo, đưa người học vào tương tác với các nhân vật ảo và các mô hình ảo, giúp người học rèn luyện kỹ năng và trải nghiệm trong môi trường mới có điểm khác biệt so lớp học thực tế và truyền thống. Điều đó ít nhiều tạo nên sự hứng thú cho người học. Vì thế, ChatGPT có thể giúp giảng viên “quản lý người học học tập hiệu quả hơn”⁸.

Tuy nhiên, với việc thiết kế bài giảng và bài tập cho học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ có 12/20 giảng viên (60%) đồng ý với việc ChatGPT “trong xây dựng giáo án, bài giảng có thể đưa ra trọng tâm, trọng điểm, giúp khai thác sâu các nội dung cần thiết theo ý đồ mong muốn của người dạy, đôi khi có thể tích hợp liên môn ví dụ kiến thức ở các học phần khác nhau về con số và sự kiện; hoặc yêu cầu ChatGPT nhấn mạnh phần trọng tâm”. Vì thế “bài tập của giảng viên có thể soạn theo nhiều dạng khác nhau trắc nghiệm; tự luận,...”. Nhưng đa phần các giảng viên khi được phỏng vấn đồng tình với quan điểm: thiết kế dù bài giảng hay bài tập học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, các giảng viên đều phải chọn cách: “nhập các thông tin bài học vào hệ thống, đặt lệnh yêu cầu, sau đó ChatGPT sẽ tự động tạo ra các bài giảng, bài tập và tài liệu học tập...”⁹. Sau đó, giảng viên cần đối chiếu thông tin và chỉnh sửa văn phong cho phù hợp, giao cho sinh viên luyện tập. Vì nếu chỉ đặt lệnh cho ChatGPT với yêu cầu: “Tạo 10 câu hỏi trắc nghiệm học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam và đáp án”, “khi chúng tôi kiểm chứng chỉ có 02 hoặc nhiều nhất 03 câu hỏi có đáp án đúng còn lại thường bị nhầm đáp án, hoặc câu hỏi thiếu tính tường minh, kiến thức quá chung chung, không sai không đúng, và không sử dụng được”¹⁰.

          Để làm rõ nguyên nhân, nhóm tác giả phỏng vấn các giảng viên không nhất trí với ý kiến với việc ChatGPT hỗ trợ hiệu quả thiết kế bài giảng và bài tập, thầy cô cho rằng: Do đặc thù môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam được giảng dạy riêng tại Việt Nam nên khối lượng thông tin mà ChatGPT tổng hợp còn thiếu nhiều thông tin và hạn chế về tính chính thống. Vì vậy, việc hỗ trợ của ChatGPT phần lớn không hiệu quả”; “Bài tập do ChatGPT tạo ra đôi khi bị sai thông tin, mất thời gian đối chiếu, so sánh, chỉnh sửa cho nên ChatGPT cơ bản chỉ giúp tôi hình thành các ý tưởng cho việc xây dựng bài tập”¹¹; “Bài tập mà ChatGPT tạo ra với học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam rất đơn giản, chủ yếu kiến thức thường thức, phù hợp với học sinh phổ thông; Tôi chủ yếu “tìm chủ đề cho sinh viên thảo luận”¹².

Kết quả Khảo sát việc sử dụng ChatGPT đối với sinh viên: Hỗ trợ làm bài tập có 650/650 (100%); Hỗ trợ viết tiểu luận, khóa luận 450/650 (69,2%); Hỗ trợ nghiên cứu khoa học 500/650 (76,9%); Rèn luyện kỹ năng và trải nghiệm môi trường ảo 450/650 (69,2%) Rèn luyện tư duy của người học 450/650 (69,2%). Đáng chú ý là 100% sinh viên nhất trí với ý kiến với việc sử dụng ChatGPT vào việc làm bài tập, tìm kiếm đáp án, “dù đáp án liên quan đến nội dung của học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, chúng em thường xuyên phải sử dụng giáo trình kiểm chứng thông tin”¹³. Nhưng 100% sinh viên khi được khảo sát cho rằng: nếu biết cách đặt câu hỏi, từ khóa với ChatGPT có thể giúp người học tiết kiệm thời gian, công sức khi tìm kiếm nguồn tư liệu theo mong muốn, cho kết quả hữu ích.

Trong nghiên cứu khoa học, ChatGPT cũng có thể được sử dụng như một trợ lý nghiên cứu ảo, hỗ trợ sinh viên trong việc tìm thông tin liên quan đến đề tài khoa học,... hiệu quả hơn. Có 76,9% sinh viên thừa nhận sử dụng ChatGPT thường xuyên vào mục đích nghiên cứu, khi phỏng vấn sinh viên sử dụng ChatGPT cho biết: “giúp chúng em thu thập thông tin tổng hợp”; “giúp chúng em lên ý tưởng đề cương cho đề tài, viết dàn ý bài tham luận, tiểu luận”¹⁴. Có 450/650 người học đồng tình với việc ChatGPT có thể giúp rèn luyện tư duy phản biện của người học, bằng cách tạo ra các văn bản thô để sinh viên sửa chữa, hoàn thiện, đưa ra các câu hỏi và các câu trả lời để người học lựa chọn, “cũng tiết kiệm được công sức trong việc tìm ngôn từ diễn đạt vì văn phong công cụ này theo em mạch lạc, rõ ràng, giúp cá nhân hóa quá trình học tập gắn với công nghệ của sinh viên”¹⁵.

Nhìn chung, ChatGPT khi được khai thác đúng cách sẽ đem lại lợi ích, trợ thủ đắc lực cho giảng viên và sinh viên. Với người dạy: ChatGPT giúp các giảng viên tiết kiệm thời gian và chi phí mua sắm tài liệu nhờ việc thiết kế bài tập, bài giảng, trong nghiên cứu khoa học nhờ ChatGPT cung cấp các ý tưởng, xây dựng đề cương và nguồn tư liệu sẵn có... từ công cụ này cho nên việc triển khai nghiên cứu tốn ít thời gian hơn. ChatGPT cũng hỗ trợ người dạy tạo ra môi trường học tập trải nghiệm mới cho người học; giúp tăng cường khả năng chủ động học tập cho sinh viên, nhất là với các lớp học phần thường có đông sinh viên tham gia như môn học Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. ChatGPT giúp tạo ra một công cụ hữu ích rèn luyện tư duy người học, dưới sự hướng dẫn của giảng viên. Với người học: ChatGPT có một số lợi ích được sinh viên Trường đồng tình: tiết kiệm thời gian tra cứu thông tin nhờ nguồn tài nguyên thông tin khổng lồ mà công cụ này lưu trữ được; nâng cao khả năng học tập của người học, thúc đẩy khả năng tự học, tự nghiên cứu nhờ việc cải thiện kỹ năng trong đó có kỹ năng viết, kỹ năng tương tác; Với đặc thù học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam là nội dung nhiều, kiến thức hàn lâm thì việc sử dụng thành thạo ChatGPT sẽ giúp mở rộng kiến thức và thông tin; gợi ý cho người học những nguồn tài liệu mới, tài liệu liên quan đến chủ đề học tập hoặc những tài liệu mang tính chuyên sâu. Trên cơ sở đó, người học chắt lọc được thông tin, tổng hợp nội dung bài học nhanh hơn, hiệu quả hơn.  

Một số tác động tiêu cực của ChatGPT đến việc dạy học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam: Để làm rõ, nhóm tác giả phỏng vấn giảng viên về ảnh hưởng tiêu cực từ công cụ này nhận được kết quả: “Lạm dụng AI (trong đó có ChatGPT) có thể dẫn đến việc tư duy của giảng viên “bị dựa dẫm”, không chủ động...., lâu dần bị phụ thuộc công nghệ”¹⁶; “Vì ChatGPT được đào tạo từ các dữ liệu trên Internet, nên ít nhiều sẽ bị ảnh hưởng bởi các thông tin sai lệch,...”, đòi hỏi người dạy phải thận trọng khi lấy thông tin sử dụng... Với học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam, do đặc thù học phần nên càng cần có phương pháp khai thác phù hợp để chọn lựa được thông tin chuẩn xác vì “Dữ liệu ChatGPT bị hạn chế, độ chính xác thông tin không tuyệt đối nên khi cập nhật dữ liệu có thể sai sót”; “ở một số khâu nó thay thế vai trò của người dạy làm cho người dạy có thể mất đi tính chủ động”¹⁷.  

Phỏng vấn trực tiếp người học cho biết: “... ảnh hưởng đến tư duy sáng tạo mỗi người, bởi cần tra cứu cái gì phụ thuộc công cụ này, lâu dần sẽ thụ động, lười suy nghĩ”; “Thay vì tự suy nghĩ, tìm hiểu nguyên nhân khi nghiên cứu khoa học, trong làm bài tập... người học đặt nhiệm vụ đó cho ChatGPT khiến người học thụ động, hạn chế khả năng sáng tạo”¹⁸; “Sinh viên có thể thiếu trung thực trong viết bài luận, ít nhiều có liên quan đến đạo văn (sao chép nguyên văn nội dung ChatGPT tạo ra)...”; ChatGPT “cung cấp thông tin không chính xác, chưa có kiểm chứng” đến người dùng; “chưa thấy rõ tiêu cực mà công cụ ChatGPT đem lại”¹⁹.

2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả việc sử dụng ChatGPT trong việc dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam - Qua thực tiễn Trường Đại học Hà Nội

Với Trường Đại học:

- Xây dựng quy định cho việc hướng dẫn và lưu ý về cách thức sử dụng ChatGPT trong hoạt động dạy và học, nghiên cứu của giảng viên, sinh viên trong Trường. Điều này rất cần thiết vì từ đó Trường có thể vừa tận dụng tối đa những lợi ích mà ChatGPT mang lại cho công tác đào tạo và nghiên cứu khoa học, vừa rèn luyện kỹ năng cho người dạy và người học. Đồng thời, Trường cũng có thể kiểm soát được phần nào những tác động tiêu cực, ngăn chặn tin xấu, độc hại của ChatGPT lên các đối tượng trong phạm vi nhất định.

- Tăng cường mời các diễn giả, chuyên gia có kinh nghiệm sử dụng và hiểu biết sâu rộng về ChatGPT để trao đổi, thảo luận, góp phần nâng cao nhận thức cho sinh viên về việc ứng dụng ChatGPT. Qua đó phát huy tính tích cực, giảm thiểu tác động tiêu cực của công cụ này đến quá trình dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam nói riêng và các học phần khác nói chung. Tăng cường tổ chức các lớp học bồi dưỡng cho giảng viên về ChatGPT và các công cụ liên quan trong giảng dạy, khai thác dữ liệu số... từ đó mỗi thầy cô sẽ có trải nghiệm thực tiễn để sử dụng công cụ này hiệu quả.

-  Cần trang bị cho người dạy và người học kiến thức về liêm chính học thuật và quyền sở hữu trí tuệ để đảm bảo cho việc sử dụng công cụ ChatGPT an toàn, hiệu quả. ChatGPT chỉ là một công cụ hỗ trợ, là một kênh tham khảo giúp tiết kiệm thời gian trong quá trình tìm kiếm và truy xuất thông tin nhưng thông tin mà Chat GPT thu thập chưa có nguồn kiểm chứng. Khi nhận bất kỳ đáp án nào mà Chat GPT cung cấp, thầy cô cũng cần kiểm chứng (đối chiếu, so sánh) nguồn của thông tin đó vừa tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, vừa đảm bảo tính chuẩn xác nội dung môn học. Đồng thời trang bị kiến thức từ chuyên gia uy tín, những thông tin cập nhật về công cụ ChatGPT (cách thức sử dụng; quy định về sở hữu trí tuệ) trên các kênh chính thống của Nhà trường (Đoàn Thanh niên – Hội sinh viên; website, fanpage đơn vị đào tạo); trang web Chính phủ, Nhà nước... Qua đó giúp sinh viên dễ dàng tiếp cận thông tin, nâng cao nhận thức, khơi gợi các ý tưởng sáng tạo của người học khi sử dụng ChatGPT trong học tập tại Trường Đại học Hà Nội hiện nay.

Đối với người dạy:

-  Nhận thức đúng và đủ về ChatGPT. Trước hết, mỗi người, nhất là các thầy cô cần phải nhận thức đúng và đủ về ChatGPT. Vì đây không chỉ là công cụ giúp tìm kiếm và khai thác các nguồn tư liệu, tổng hợp kiến thức, thay đổi cách thức dạy học mà nó còn là thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư mà con người đã, đang và có thể tiếp tục được sử dụng trong tương lai. ChatGPT có tác động tích cực nhưng cũng có ảnh hưởng tiêu cực, từ đó cần cân nhắc và thận trọng để sử dụng vào đúng mục đích, hiệu quả. Quá trình nghiên cứu ứng dụng ChatGPT trong dạy và học chính là quá trình khai thác những ưu điểm của ChatGPT nói riêng, công nghệ số nói chung vào việc đổi mới cách dạy, kiểm tra đánh giá của mỗi thầy cô. Điều này góp phần to lớn vào đổi mới toàn diện giáo dục đồng thời bắt kịp với sự tiến bộ của khoa học, công nghệ hiện đại.

- Hướng dẫn người học sử dụng ChatGPT hiệu quả. Bằng việc yêu cầu người học sử dụng ChatGTP để làm bài tập, xây dựng đề cương cho bài tiểu luận... Giảng viên sẽ là người chấm điểm, đánh giá việc thực hiện giúp cho sinh viên có thêm công cụ học tập hiệu quả. Giảng viên nên chia nhóm, giao nhiệm vụ cho từng cá nhân... Điều này không chỉ góp phần giúp sinh viên hệ thống kiến thức bài giảng mà còn giúp người học rèn luyện các kỹ năng: kỹ năng làm việc nhóm; kỹ năng giao tiếp; kỹ năng tìm kiếm và xử lý thông tin; kỹ năng tương tác,... rất cần thiết cho người học sau này.  Mỗi giảng viên giảng dạy học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam cần phát huy tinh thần nêu gương bằng cách chủ động bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, liên tục cập nhật tình hình trong nước và thế giới để có kiến thức thực tiễn phong phú... vì trong bối cảnh công nghệ phát triển đến đâu, ChatGPT hay trong tương lai có công cụ hiện đại như thế nào xuất hiện thì vai trò người thầy vẫn quyết định đến chất lượng việc học tập của người học. Có am hiểu chuyên môn, thấu hiểu việc sử dụng công nghệ (về ưu điểm, tồn tại) chắc chắn góp phần mang lại sự thay đổi sâu sắc cho từng học phần nói riêng, chất lượng đào tạo các ngành nói chung ở trường đại học Việt Nam hiện nay, giúp Việt Nam hòa nhập và thích ứng với sự biến đổi nhanh chóng trong bối cảnh toàn cầu hiện nay.

Đối với người học:

- Người học cần chủ động trang bị kiến thức đánh giá, chọn lọc thông tin, chỉ coi Chat GPT là công cụ cung cấp nguồn thông tin để tham khảo, không thể thay thế cho nhận thức của con người. Khi người học sử dụng ứng dụng ChatGPT, không nên hoàn toàn phụ thuộc và tin tưởng duy nhất một công cụ, tránh việc bị lệ thuộc và sao chép. Nếu cần kiểm chứng có thể hỏi ý kiến thầy cô hoặc đối chiếu nguồn với giáo trình; trang web chính thống của Đảng và Chính phủ... trong việc có dùng được hay không, nhất là trong việc viết tiểu luận, khóa luận, từ đó chọn lọc được thông tin phù hợp và chính xác nhất. Vì học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam có tính đặc thù, yêu cầu độ chính xác cao về thông tin, không thể sáng tạo.

- Sinh viên cần nắm vững nội dung của từng bài học của học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam giúp người học có được kiến thức chính xác, nâng cao sự chủ động, tự tin khi khai thác tư liệu ChatGPT. Nhận thức và trình độ của người học được đánh giá và dần được nâng cao thông qua hệ thống câu hỏi và cách hỏi với ChatGPT nói riêng, qua kiểm tra, đánh giá học phần nói chung.

- Người học cần phải chủ động kết hợp kiến thức với kỹ năng để có thể vận dụng ChatGPT hiệu quả. Học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam có đặc điểm với nội dung nặng về lý thuyết, để khắc phục tình trạng học vẹt, học tủ dẫn đến kết quả kiểm tra không cao, người học có thể sử dụng ChatGPT trong việc xây dựng đề cương cho ngắn gọn, dễ hiểu, có tính hệ thống. Và sau khi so sánh và đối chiếu thông tin với tài liệu chính thống, sinh viên có thể hoàn thiện bài viết nhanh hơn. Làm được điều này, kỹ năng khai thác thông tin, kỹ năng đọc hiểu... của người học sẽ ngày càng hoàn thiện.

Thực tế, với việc sử dụng công cụ ChatGPT ít nhiều đã tạo ra những thay đổi trong kết quả của quá trình dạy và học học phần Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay tại Trường Đại học Hà Nội. Với người dạy, thay đổi trong phương thức dạy; giao bài tập; kiểm tra; trong biên soạn giáo án, bài giảng; nghiên cứu khoa học... giúp các giảng viên tiết kiệm thời gian trong việc tìm kiếm thông tin; góp phần nâng cao trình độ công nghệ; nâng cao chất lượng các công trình nghiên cứu khoa học; tăng cường tương tác với sinh viên, thấu hiểu sinh viên hơn. Với người học, thay đổi và đem đến kết quả rõ rệt trong việc học tập và ôn luyện kiến thức, tiếp nhận kiến thức, từ kết quả khảo sát trên cho thấy, người học nhận thấy tiết kiệm thời gian cho việc làm bài tập; thời gian xây dựng đề cương tiểu luận; truy cập nguồn dữ liệu mà ChatGPT đem lại khắp mọi nơi, mọi lúc... Đồng thời, giúp người học tương tác với bạn học nhiều hơn, các kỹ năng có môi trường để rèn luyện... Tuy nhiên, vẫn còn những hạn chế mà ChatGPT đem lại do cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Do vậy cần tiếp tục bàn luận trao đổi khắc phục hạn chế, từ đó có giải pháp phù hợp cho từng chủ thể để có thể sử dụng ChatGPT hợp lý trong hoạt động giảng dạy, học tập, nghiên cứu các học phần, trong đó có môn Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam.

Ngày gửi: 26-12-2024; ngày thẩm định, đánh giá: 31-3-2025; duyệt đăng: 10-5-2025

 1. Trần Đình Tuấn: Tác động của mạng xã hội, ChatGPT đến học sinh, sinh viên và giải pháp thích ứng, Tạp chí Giáo chức, https://tapchigiaochuc.com.vn/tac-dong-cua-mang-xa-hoi-chatgpt-den-hoc-sinh-sinh-vien-va-giai-phap-thich-ung-cua-giao-duc.html, truy cập ngày 30-8-2023

2. Nguyễn Nhâm: ChatGPT - Góc nhìn quản lý Nhà nước, Bài đăng trên Báo Tổ chức Nhà nước: https://tcnn.vn/news/detail/63654/Chat-GPT---Goc-nhin-quan-ly-nha-nuoc.html, truy cập ngày 10-6-2024

3. Thanh Ngà: “Thủ đoạn lợi dụng ChatGPT để xuyên tạc, chống phá”, Bài đăng trên báo Công an nhân dân: https://cand.com.vn/Chong-dien-bien-hoa-binh/thu-doan-loi-dung-chatgpt-de-xuyen-tac-chong-pha-i684796/, truy cập ngày 14-9-2024

4, 9. ThS Lê Thị Thu Thúy, Khoa Giáo dục chính trị, Trường Đại học Hà Nội

5, 17. ThS Vũ Thị Thu Hà, Khoa Khoa học xã hội, Học viện Nông nghiệp Việt Nam

6. SV Nguyễn Kim Định, lớp 1C-22, Trường Đại học Hà Nội

7. SV Trịnh Thảo Bình, lớp 10A-21, Trường Đại học Hà Nội

8, 11, 12. ThS Nguyễn Thị Thanh Tâm, Khoa Giáo dục chính trị, Trường Đại học Hà Nội

10. ThS Hà Thị Hồng Yến, Khoa Khoa học xã hội, Học viện Nông nghiệp Việt Nam

13. SV Phùng Thị Uyển Nhi, lớp 6A-22, Trường Đại học Hà Nội

14. SV Trần Trung Quốc, lớp 8C-21, Trường Đại học Hà Nội

15. SV Trần Thị Hải Yến, lớp 8A-22, Trường Đại học Hà Nội

16. ThS Hà Thị Hồng Yến, Khoa Khoa học xã hội, Học viện Nông nghiệp Việt Nam

18. SV Bùi Thị Mai Khánh, lớp 2Q-22, Trường Đại học Hà Nội

19. SV Nguyễn Quang Nhất, lớp 4Đ-22, Trường Đại học Hà Nội.