Tóm tắt: Trải qua 75 năm (1949-2024) xây dựng và trưởng thành, Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc (nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, góp phần quan trọng vào công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trung, cao cấp của Đảng, Nhà nước, đoàn thể chính trị - xã hội và công tác nghiên cứu lý luận của Đảng. Truyền thống vẻ vang đó đã tạo nên những giá trị văn hóa đặc trưng, trở thành nền tảng tinh thần, động lực và sức mạnh quan trọng để các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên của Học viện tiếp tục phát huy, ra sức học tập, nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, đáp ứng tốt yêu cầu, đòi hỏi của bối cảnh, tình hình mới hiện nay.
Từ khóa: Văn hóa Trường Đảng; Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; đáp ứng yêu cầu mới
1. Quan niệm về văn hóa Trường Đảng
Văn hóa Trường Đảng thuộc loại hình văn hóa tổ chức, bao gồm những giá trị, chuẩn mực, truyền thống văn hóa được các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên dày công sáng tạo, vun đắp và trao truyền.
Cũng giống như khái niệm văn hóa, hiện có nhiều quan niệm, ý kiến khác nhau về nội hàm của thuật ngữ “Văn hóa trường Đảng” tùy vào cách tiếp cận, nghiên cứu và quan niệm của mỗi người. Hiểu một cách khái quát thì văn hóa Trường Đảng bao gồm toàn bộ các giá trị vật chất và tinh thần, thẩm thấu và chi phối các mặt công tác của đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên của nhà trường. Ở khía cạnh cụ thể, có thể hiểu văn hóa Trường Đảng bao gồm các quy tắc, chuẩn mực ứng xử của cán bộ, giảng viên và học viên trong hoạt động học tập, nghiên cứu khoa học, trong thực hành công việc và những hoạt động văn hóa, xã hội ngoài giờ lên lớp.
Nói đến văn hóa là nói đến những giá trị độc đáo, riêng biệt, có tính lan tỏa và truyền cảm hứng. Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc trải qua hành trình 75 năm xây dựng và trưởng thành đã định vị được những giá trị, hình ảnh mang tính đặc trưng riêng có. Điều này tạo nên sự khác biệt, độc đáo giữa văn hóa Trường Đảng với văn hóa của các cơ sở, tổ chức giáo dục khác.
Có thể nhận thấy những đặc điểm nổi bật của văn hóa Trường Đảng ở những khía cạnh:
Trường được thành lập vào năm 1949. Mục tiêu, sứ mệnh của nhà trường được thể hiện rõ trong lời huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh, khi Người về thăm trường vào tháng 9-1949:
“Học để làm việc,
làm người,
làm cán bộ.
Học để phụng sự Đoàn thể,
“ “ giai cấp và nhân dân,
“ “ Tổ quốc và nhân loại.
Muốn đạt mục đích, thì phải
cần, kiệm, liêm, chính,
chí công, vô tư”1.
Văn hóa Trường Đảng được thể hiện rõ ở nhiệm vụ, sứ mệnh của nhà trường, đó là trung tâm quốc gia đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp, cán bộ khoa học lý luận chính trị của Đảng, Nhà nước và các đoàn thể chính trị - xã hội; là trung tâm quốc gia nghiên cứu khoa học lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, nghiên cứu đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nghiên cứu khoa học chính trị, khoa học lãnh đạo, quản lý phục vụ nghiên cứu, giảng dạy, học tập, góp phần cung cấp luận cứ khoa học trong việc hoạch định đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước.
Đây là nhiệm vụ cao cả, sứ mệnh thiêng liêng mà Đảng, Nhà nước tin tưởng giao cho Học viện trong công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn cán bộ chất lượng cao cho Đảng, Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”2; “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”3; “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”4. Nhận thức sâu sắc về vai trò, tầm quan trọng của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, ngay từ sớm Đảng đã rất quan tâm, chú trọng đến công tác này nhằm nâng cao nhận thức, bản lĩnh chính trị, tinh thần cách mạng, khát vọng cống hiến của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong việc lãnh đạo nhân dân thực hiện nhiệm vụ đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đi lên xây dựng CNXH.
Văn hóa Trường Đảng còn thể hiện ở tinh thần tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, giảng viên trong việc tích cực, say mê nghiên cứu, phổ biến và tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; ở sự nghiêm túc, cầu thị trong học tập, nghiên cứu khoa học của các thế hệ học viên; ở lối sống giản dị, trong sáng, mực thước của đội ngũ giảng viên và các học viên.
Với truyền thống lịch sử 75 năm xây dựng và phát triển, dù nhiều lần phải thay đổi địa điểm do hoàn cảnh của chiến tranh cách mạng, nhưng hình ảnh về một ngôi trường với các tòa nhà được sơn màu đỏ, bao quanh là những hàng cây xanh rợp bóng mát, bức tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh ngồi chăm chú đọc sách đã để lại những ấn tượng sâu sắc trong đời sống cộng đồng. Ngôi trường như là một biểu tượng của sự trang nghiêm, mực thước với những giá trị, hành động không ngừng được lan tỏa, truyền đi những thông điệp, cảm hứng tích cực đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên, học viên cũng như niềm tin của người dân vào sự lãnh đạo của Đảng và công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Đảng trong suốt 75 năm qua.
Nhằm phát huy truyền thống vẻ vang của Trường Đảng, kế tục sự nghiệp mà các thế hệ đi trước đã vun đắp, xây dựng, các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh hiện nay không ngừng ra sức thi đua dạy tốt, học tốt, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học chính trị, khoa học xã hội nhân văn để tham mưu, tư vấn cho Đảng, Nhà nước trong việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách phù hợp, hiệu quả.
Đảng ủy, Ban Giám đốc Học viện đã có nhiều ý tưởng, cách làm hay, sáng tạo để lan tỏa, phát huy mạnh mẽ những giá trị văn hóa truyền thống của ngôi trường mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ngày 26-10-2017, Giám đốc Học viện ký ban hành Quyết định số 5029/QĐ-HVCTQG quy định về ứng xử văn hóa của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương với mục đích “Giữ gìn, phát huy truyền thống, bản sắc văn hóa Trường Đảng: Tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc; cống hiến trong thực thi công vụ; cầu thị, sáng tạo, chất lượng trong đào tạo, nghiên cứu khoa học; kỷ cương nơi công sở; văn minh trong ứng xử”5. Quy định đề ra các nguyên tắc, chuẩn mực trong ứng xử của cán bộ, giảng viên và học viên, bảo đảm tinh thần gương mẫu, tiên phong trong mọi lời nói, hành động và trong mọi nhiệm vụ, công việc được giao.
Việc xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện Quyết định số 5029/QĐ-HVCTQG đã tạo ra đợt sinh hoạt chính trị sâu rộng với các phong trào thi đua sôi nổi, thiết thực trong các đơn vị trực thuộc Học viện và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Thông qua những cách làm hay, sáng tạo, các ý tưởng, sáng kiến, đã hình thành các mô hình tập thể kiểu mẫu, cán bộ Trường Đảng mẫu mực. Việc xây dựng văn hóa Trường Đảng, đưa văn hóa thẩm thấu vào trong các hoạt động giảng dạy, nghiên cứu, hoạt động ngoài giờ lên lớp đã tạo nguồn cảm hứng mới để cổ vũ, động viên các thế hệ giảng viên, học viên không ngừng ra sức thi đua, có nhiều cống hiến vào sự phát triển, lớn mạnh của Học viện, đáp ứng niềm tin tưởng, kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Đặc biệt, trong những năm qua, Học viện đã tiên phong trong việc xây dựng nội dung, chương trình theo phương châm: cơ bản, hệ thống, thực tiễn và hiện đại; bám sát các quy định, tiêu chuẩn, yêu cầu, nhiệm vụ của Đảng đề ra trong xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, nhất là cán bộ cấp chiến lược của Đảng và Nhà nước; đồng thời, tiên phong trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, nổi bật là việc tổ chức thành công 3 cuộc thi chính luận.
2. Bối cảnh mới và những yêu cầu đặt ra đối với việc xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng
Bối cảnh mới tác động tới việc xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng
Hiện nay, bối cảnh thế giới và trong nước có những thời cơ và thách thức đan xen, tác động mạnh mẽ đến quá trình xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng.
Trên thế giới, quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế tiếp tục mở rộng, đi vào chiều sâu mang lại nhiều cơ hội phát triển văn hóa Trường Đảng. Hội nhập quốc tế tạo điều kiện cho sự tiếp cận rộng rãi các nền văn hóa, các xu hướng, trào lưu văn hóa, có thể tiếp thu các giá trị, chuẩn mực văn hóa mới. Các Trường Đảng có cơ hội giao lưu, học hỏi từ các mô hình giáo dục và quản lý tiên tiến ở các nước khác trên thế giới. Các yêu cầu, tiêu chuẩn quốc tế trong quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đòi hỏi cán bộ, giảng viên và học viên Trường Đảng không ngừng nỗ lực nâng cao năng lực và các kỹ năng làm việc. Tuy vậy, bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế với những xung đột và cạnh tranh gay gắt giữa các quốc gia trên nhiều lĩnh vực cũng đặt ra thách thức phải xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa bảo vệ bản sắc văn hóa Trường Đảng với tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại để làm giàu thêm cho văn hóa của mình, để thích ứng và phát triển. Một mặt, văn hóa Trường Đảng phải củng cố nội lực, tạo sức đề kháng mạnh mẽ trước nguy cơ áp đặt văn hóa từ bên ngoài, đồng thời phải chủ động, bản lĩnh tiếp nhận, sáng tạo, phát triển những giá trị văn hóa mới phù hợp với truyền thống Trường Đảng, với văn hóa dân tộc và thời đại. Giao lưu, hội nhập quốc tế trong bối cảnh toàn cầu hóa cũng đặt ra yêu cầu các Trường Đảng phải không ngừng nâng cao chất lượng và đổi mới phương pháp giảng dạy để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các tiêu chuẩn quốc tế, đồng thời duy trì bản sắc và giá trị truyền thống, mục tiêu chính trị của mình.
Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ trên thế giới hiện nay tạo điều kiện cho những đột phá trong phát triển văn hóa. Công nghệ thông tin và truyền thông tạo điều kiện để lan tỏa và tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng, rộng rãi. Ứng dụng công nghệ mới (tự động hóa, số hóa, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo...) không chỉ tiết kiệm thời gian, công sức, mang lại hiệu quả, giá trị lớn trong công tác quản lý, giảng dạy, nghiên cứu mà còn giúp tiếp cận, liên kết, hợp tác, trao đổi dễ dàng, thuận tiện và rút ngắn khoảng cách phát triển với thế giới.
Sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ vừa mang đến thời cơ vừa là một thách thức không nhỏ đối với quá trình xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng. Làm thế nào để có thể tiếp cận, ứng dụng được các kỹ thuật, công nghệ hiện đại để nâng cao chất lượng hoạt động và không bị tụt hậu? Trong thực tế, điều kiện kinh tế, trình độ khoa học, công nghệ hiện tại chưa cho phép Việt Nam có thể nghiên cứu, chuyển giao, ứng dụng đồng bộ thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến nhất của thế giới, đây cũng là trở ngại mà các Trường Đảng đang gặp phải.
Bên cạnh đó, các vấn đề toàn cầu như thách thức của an ninh truyền thống, an ninh phi truyền thống... cũng đang thúc đẩy Trường Đảng tích cực đổi mới các mặt hoạt động, nâng cao năng lực đối phó, thích ứng để có thể đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ lãnh đạo, quản lý có khả năng giải quyết những vấn đề phức tạp, thậm chí ứng phó với các vấn đề toàn cầu.
Ở trong nước, việc hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN đang được triển khai tích cực, đã và đang mang lại những tiến bộ rõ rệt. Kinh tế phát triển có thể tạo điều kiện nâng cao mức đầu tư vào xây dựng và phát triển hệ thống Trường Đảng, tạo cơ hội tiếp cận dễ dàng hơn đến các nguồn lực, công nghệ và giá trị văn hóa tiến bộ của thế giới. Sự tăng trưởng kinh tế cũng tạo ra nhiều cơ hội cho việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ và học viên. Tuy nhiên, những hạn chế, tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường chưa hoàn thiện đối với đời sống xã hội cũng đặt ra thách thức trong xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh và sự phát triển toàn diện của con người.
Chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước trong xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam những năm vừa qua đã tạo được động lực nhất định cho phát triển. Phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam để phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc đã trở thành mối quan tâm hàng đầu của toàn hệ thống chính trị và người dân trong xã hội. Đây là cơ sở quan trọng để Trường Đảng củng cố, xây dựng và phát triển văn hóa nhà trường.
Quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển con người Việt Nam tiếp tục được thúc đẩy. Xã hội ngày càng quan tâm đến chất lượng đào tạo và kết quả học tập, yêu cầu các Trường Đảng phải không ngừng cải tiến chương trình và phương pháp giảng dạy để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ mới.
Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh được đặc biệt coi trọng, tiến hành đồng bộ, toàn diện, quyết liệt và thường xuyên, tạo được niềm tin của dân với Đảng, là điều kiện để bảo vệ, khẳng định những giá trị cốt lõi của văn hóa Trường Đảng. Tuy nhiên, sự suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên vẫn tồn tại và diễn biến khó lường lại là một thách thức lớn trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nói riêng và việc xây dựng, phát triển các giá trị, chuẩn mực văn hóa của Trường Đảng nói chung.
Như vậy, bối cảnh thế giới và đất nước hiện nay đã và đang tác động rất mạnh mẽ, sâu sắc đến quá trình xây dựng và phát triển văn hóa Trường Đảng. Điều này đòi hỏi Trường Đảng phải linh hoạt và chủ động trong việc thích ứng với bối cảnh mới đồng thời giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống và mục tiêu phát triển của mình.
Những yêu cầu đặt ra đối với việc xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng trong tình hình mới
Một là, văn hóa Trường Đảng phải thực sự là nền tảng tinh thần, sức mạnh nội sinh quan trọng giúp các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên tiếp tục nỗ lực hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong tình hình mới.
Văn hóa Trường Đảng, với tư cách là hệ thống giá trị, chuẩn mực tốt đẹp kết tinh các giá trị lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước, tinh hoa văn hóa dân tộc và nhân loại có tác dụng định hướng, điều chỉnh nhận thức, hành động của đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên, cũng như các hoạt động của Trường Đảng theo những mục tiêu xác định. Văn hóa Trường Đảng được hình thành, lưu giữ, bảo vệ, vun đắp qua nhiều thời kỳ với biết bao nỗ lực sáng tạo, cống hiến của các thế hệ, trở thành sợi dây kết nối các cá nhân, tập thể, tạo sự thống nhất, đồng bộ trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Với ý nghĩa đó, văn hóa Trường Đảng còn xây dựng niềm tin, sự kiêu hãnh, tự hào, vinh dự cho mỗi cán bộ, giảng viên và học viên được học tập, rèn luyện và công tác dưới mái Trường Đảng. Đó là động lực tinh thần quan trọng để mỗi cán bộ, giảng viên và học viên Trường Đảng luôn nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ và gương mẫu trong giữ gìn phẩm chất đạo đức cách mạng.
Vì vậy, xây dựng văn hóa Trường Đảng trong bối cảnh mới phải hướng đến những kết quả thiết thực, cụ thể, phải làm cho những giá trị, chuẩn mực văn hóa thấm sâu vào mọi hoạt động của mỗi cá nhân, tập thể và thúc đẩy các hoạt động ấy đạt được những mục tiêu tốt đẹp.
Hai là, giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa cốt lõi của Trường Đảng, đồng thời tiếp thu tinh hoa, văn hóa nhân loại, xây dựng Trường Đảng giàu bản sắc, hiện đại và văn minh.
Giữ gìn, phát huy giá trị văn hóa cốt lõi của Trường Đảng gắn với tiếp thu tinh hoa văn hóa, văn minh nhân loại là vấn đề có tính nguyên tắc, bảo đảm sự phát triển của văn hóa Trường Đảng trong bối cảnh mới. Giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa cốt lõi của Trường Đảng chính là bảo vệ, phát huy những giá trị mang đặc điểm riêng, làm nên bản sắc của Trường Đảng, là sự kế thừa và tô thắm thêm lịch sử, truyền thống vẻ vang của các thế hệ cán bộ, giảng viên và học viên của Trường Đảng trong quá trình xây dựng và phát triển. Đây là điều kiện, cơ sở quan trọng để Trường Đảng khẳng định vị trí, vai trò trong xã hội và trong giao lưu, hợp tác với các tổ chức trong nước, quốc tế.
Việc tiếp thu tinh hoa, văn hóa nhân loại, giúp văn hóa Trường Đảng bồi đắp thêm những giá trị, chuẩn mực mới để thích ứng với những tiêu chuẩn, yêu cầu mới trong tiến trình phát triển của đất nước và thế giới. Do vậy, xử lý hài hòa và bảo đảm mối quan hệ giữa bảo vệ, phát huy những truyền thống tốt đẹp của Trường Đảng với không ngừng tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại trong xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng là điều kiện quan trọng để xây dựng văn hóa Trường Đảng giàu bản sắc và hiện đại, văn minh.
Ba là, văn hóa Trường Đảng góp phần tích cực vào xây dựng văn hóa trong Đảng, văn hóa công vụ trong tình hình mới.
Đảng đã khẳng định: Trọng tâm xây dựng và phát triển văn hóa là xây dựng con người có nhân cách và xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, chú trọng mối quan hệ giữa văn hóa và chính trị, văn hóa và kinh tế, xây dựng văn hóa trong Đảng, trong hệ thống chính trị, xây dựng văn hóa công chức, văn hóa công vụ, đặc biệt là đạo đức công vụ, chú trọng sự nêu gương của cán bộ, đảng viên6. Theo đó, với vị trí, vai trò, chức năng của Trường Đảng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và trong xây dựng hệ thống chính trị, văn hóa Trường Đảng có sức lan tỏa, ảnh hưởng mạnh mẽ đến xây dựng văn hóa Đảng, xây dựng văn hóa công vụ. Văn hóa Trường Đảng góp phần trực tiếp nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp “vừa hồng, vừa chuyên” cho Đảng và Nhà nước, là lực lượng nòng cốt xây dựng Đảng ta là “đạo đức, văn minh”, xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Do đó, mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng văn hóa Trường Đảng phải gắn liền với mục tiêu, nhiệm vụ xây dựng văn hóa trong Đảng, xây dựng văn hóa công vụ và gắn với thực tiễn phát triển đất nước trong các giai đoạn cụ thể. Đồng thời, văn hóa Trường Đảng, với tư cách là một bộ phận của văn hóa Đảng, văn hóa công vụ Việt Nam, phải hướng đến sự mẫu mực trong các phạm trù văn hóa đó.
Với ý nghĩa đó, những yêu cầu đặt ra có tính chất định hướng xây dựng văn hóa Trường Đảng, định hình phương thức các Trường Đảng thực hiện nhiệm vụ chính trị của mình trong bối cảnh cụ thể của đất nước. Việc hiểu rõ và nắm bắt các yêu cầu đặt ra sẽ giúp Trường Đảng điều chỉnh và đổi mới để đáp ứng các tiêu chuẩn, yêu cầu nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước và kỳ vọng của xã hội.
3. Giải pháp xây dựng văn hóa Trường Đảng đáp ứng yêu cầu tình hình mới
Để xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp cơ bản như sau:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức của đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên trong hệ thống Trường Đảng.
Cán bộ, giảng viên và học viên trong hệ thống Trường Đảng cần phải không ngừng nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò và tầm quan trọng của văn hóa Trường Đảng đối với xây dựng, phát triển Trường Đảng nói riêng và xây dựng, phát triển đất nước nói chung; tạo sự chuyển biến và đồng thuận của toàn thể đội ngũ cán bộ, giảng viên và học viên Trường Đảng trong thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng. Gương mẫu chăm lo công tác xây dựng Đảng trong hệ thống Trường Đảng, làm cho các tổ chức đảng thật sự đoàn kết, trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Tại lễ kỷ niệm 65 năm truyền thống Học viện, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khẳng định “Là trường Đảng cao cấp mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh, hơn ai hết, các đồng chí phải hết sức chú trọng và gương mẫu chăm lo công tác xây dựng Đảng, làm cho đảng bộ Học viện thật sự trong sạch, vững mạnh, có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao, thể hiện như một hình mẫu để học viên đến học tập ở Học viện tham khảo”7. Trong đó, lãnh đạo và đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phải gương mẫu, đi đầu trong mọi phong trào thi đua của Trường Đảng, có quyết tâm chính trị cao, không ngừng phấn đấu để khẳng định bản sắc, vị trí trung tâm quốc gia hàng đầu trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trung, cao cấp cho Đảng và Nhà nước, đáp ứng đòi hỏi, kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và nhân dân: “Cán bộ, đảng viên Học viện phải gương mẫu rèn luyện, luôn luôn là đội ngũ mà Đảng và nhân dân tuyệt đối tin tưởng về chính trị, tư tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống và tác phong làm việc; học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”8.
Thứ hai, nghiên cứu xây dựng kế hoạch, chiến lược phát triển văn hóa Trường Đảng phù hợp với các giai đoạn phát triển của đất nước và của hệ thống Trường Đảng.
Học viện xác định các giá trị cốt lõi, các chuẩn mực cơ bản của văn hóa Trường Đảng; phổ biến, lan tỏa các giá trị, chuẩn mực cơ bản của văn hóa Trường Đảng, bảo đảm mọi hoạt động và hành động đều phù hợp với những giá trị, chuẩn mực này; xây dựng các công cụ và thực hiện đánh giá, theo dõi thường xuyên việc thực hành văn hóa Trường Đảng để điều chỉnh khi cần thiết. Đồng thời, tiếp tục tăng cường nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, cung cấp luận cứ khoa học, tham mưu tư vấn chính sách cho Đảng và Nhà nước.
Thứ ba, điều chỉnh, bổ sung hoàn thiện các quy chế, quy định nhằm thực hiện các giá trị, chuẩn mực văn hóa Trường Đảng.
Căn cứ các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng, phát triển văn hóa, con người trong thời kỳ mới; vị trí, chức năng, nhiệm vụ được giao; các quy định của Đảng, Nhà nước về cán bộ, đảng viên... Học viện xây dựng các quy chế, quy định cụ thể, phù hợp để thực hành văn hóa Trường Đảng. Đổi mới và thực hiện tốt các chính sách đãi ngộ và khen thưởng như: thiết lập các chế độ đãi ngộ công bằng, hấp dẫn để thu hút và phát triển nhân tài; đảm bảo chế độ đãi ngộ xứng đáng với những đóng góp và nỗ lực của đội ngũ cán bộ, giảng viên; khen thưởng và công nhận các thành tích xuất sắc trong giảng dạy và nghiên cứu, học tập và rèn luyện, từ đó tạo động lực và khuyến khích mọi cá nhân, tập thể không ngừng nỗ lực phấn đấu, thi đua hoàn thành tốt nhiệm vụ, xây dựng văn hóa Trường Đảng.
Thứ tư, củng cố, phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao của hệ thống Trường Đảng.
Với tư cách là chủ thể xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng, các thế hệ cán bộ có nhiệm vụ bảo vệ, phát huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp của Trường Đảng, đồng thời không ngừng tiếp thu, chắt lọc, bồi đắp, lan tỏa thêm những giá trị, chuẩn mực văn hóa mới. Chất lượng đội ngũ cán bộ có ý nghĩa quyết định đối với việc xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng, góp phần khẳng định vị trí, vai trò của Trường Đảng trong xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh. Do vậy, công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ giảng viên, cán bộ khoa học của Trường Đảng cần được xác định là một đột phá chiến lược trong xây dựng, phát triển Trường Đảng và xây dựng, phát triển văn hóa Trường Đảng. Hiện nay, Học viện tập trung triển khai các kế hoạch, chương trình, đề án đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện cán bộ, giảng viên, tăng cường cử cán bộ đi thực tế, biệt phái, luân chuyển, nhất là triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 13-NQ/ĐU “về đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và phát triển đội ngũ cán bộ, giảng viên trẻ của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đến năm 2030, tầm nhìn 2045” và Đề án “xây dựng, phát triển đội ngũ chuyên gia, giáo sư, phó giáo sư, cán bộ khoa học đầu ngành của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Thứ năm, hiện đại hóa cơ sở vật chất - kỹ thuật gắn với thực hành văn hóa Trường Đảng.
Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ hiện nay, việc hiện đại hóa cơ sở vật chất - kỹ thuật, công nghệ là nhiệm vụ tất yếu của mỗi tổ chức. Với sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước và xã hội, Trường Đảng có nhiều cơ hội để đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa cơ sở vật chất - kỹ thuật, phát triển nhà trường. Tuy nhiên, việc hiện đại hóa cơ sở vật chất - kỹ thuật cần được thực hiện một cách khoa học, bài bản, tránh đầu tư dàn trải, lãng phí với nguyên tắc: phù hợp với các giá trị, chuẩn mực của văn hóa Trường Đảng. Bởi vì, hệ thống cơ sở vật chất - kỹ thuật tạo nên môi trường cảnh quan, yếu tố ngoại hiện của văn hóa Trường Đảng. Đồng thời, đầu tư cơ sở vật chất - kỹ thuật hiện đại, tiện ích, văn minh phải góp phần tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để các chủ thể thực hiện tốt nhiệm vụ chuyên môn, tham gia xây dựng, thực hành văn hóa Trường Đảng.
Trải qua 75 năm (1949-2024) xây dựng và trưởng thành, các thế hệ cán bộ, giảng viên và học viên Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã hun đúc nên Văn hóa Trường Đảng với những giá trị mang tính đặc trưng riêng. Trên cơ sở đó, Học viện đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước giao phó, góp phần vào những thành tựu to lớn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Bài đăng trên Tạp chí Lịch sử Đảng (in) số 9/2024
1. Hồ Chí Minh Toàn tập, Nxb CTQG, H, 2011, T. 6, tr. 208
2, 3, 4. Sđd, T. 5, tr. 309, 280, 309
5. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh: “Quyết định số 5029/QĐ-HVCTQG, ngày 26-10-2017 quy định về ứng xử văn hóa của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương”, tr. 1
6. Dẫn theo: Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Nxb CTQG, H, 2022, tr. 165
7. “Toàn văn bài phát biểu của đồng chí Nguyễn Phú Trọng - Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam tại Lễ Kỷ niệm 65 năm truyền thống Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh”, https://tuyengiao.vn/toan-van-bai-phat-bieu-cua-dong-chi-nguyen-phu-trong-tong-bi-thu-ban-chap-hanh-trung-uong-dang-cong-san-viet-nam-67050
8. Văn phòng Chính phủ: “Thông báo số 18/TB-VPCP ngày 17-1-2024 về Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại buổi làm việc với cán bộ chủ chốt của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh”.