Tóm tắt: Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam đã tích cực, chủ động triển khai nhiều chủ trương, biện pháp khơi dậy và phát huy tối đa nhân tố chính trị, tinh thần của cán bộ, chiến sĩ, xây dựng lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Đặc biệt, do luôn được chú trọng xây dựng về chính trị, tinh thần, cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển Việt Nam đã nêu cao ý chí quyết tâm, không quản ngại khó khăn, gian khổ, hiểm nguy; kiên cường bám trụ nơi “đầu sóng, ngọn gió” bảo vệ chủ quyền, giữ bình yên biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Từ khóa: Cảnh sát biển Việt Nam; nhân tố chính trị, tinh thần

1. Dự báo trong những năm tới, tình hình quốc tế và khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường và khó dự báo. Trên thế giới, chiến tranh cục bộ, xung đột sắc tộc, tôn giáo; tranh chấp chủ quyền biển, đảo; những vấn đề an ninh truyền thống, phi truyền thống, thiên tai, dịch bệnh... tiếp tục là những thách thức đối với toàn cầu. Tình hình Biển Đông tiếp tục diễn biến khó lường. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, chủ quyền lãnh thổ;  xâm phạm chủ quyền; khai thác hải sản trái phép, cướp có vũ trang, buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển, buôn bán trái phép các chất cấm, ma túy… có chiều hướng gia tăng, với thủ đoạn ngày càng tinh vi, đặt ra cho lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam những yêu cầu mới cao hơn.

Trong nước, những thành tựu và kinh nghiệm đạt được sau hơn 95 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhất là sau gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đất nước đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đáng tự hào trên mọi lĩnh vực; cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế ngày càng được nâng cao, mở ra nhiều thời cơ, vận hội mới để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc. Tuy nhiên, Việt Nam cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, nhiều “điểm nghẽn”, trở ngại chưa được tháo gỡ, giải quyết; đặc biệt, 4 nguy cơ mà Đảng đã chỉ ra đến nay vẫn “còn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn”1 và có những biểu hiện mới, phức tạp hơn. Cùng với đó là những tác động của mặt trái kinh tế thị trường đã khiến tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống diễn ra trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên. Các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang... đe dọa trực tiếp tới sự tồn vong của Đảng và chế độ.

Với tính chất đặc thù của Cảnh sát biển Việt Nam, đó là: thường xuyên và trực tiếp phải đối mặt với những diễn biến phức tạp trên mặt trận đấu tranh chống các hoạt động xâm phạm chủ quyền, tội phạm, vi phạm trên biển, trước những đối tượng khôn ngoan, liều lĩnh, trong điều kiện môi trường sóng gió nguy hiểm, thời tiết khắc nghiệt, khiến việc phát hiện và xử lý rất khó khăn; khi bị phát hiện thường có những hành vi mua chuộc lực lượng chức năng. Trong công tác, cán bộ, chiến sĩ thường xuyên phải thực hiện nhiệm vụ dài ngày trên biển, đảo, xa sự lãnh đạo, chỉ huy, quản lý trực tiếp của lãnh đạo, thủ trưởng đơn vị. Thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn trong điều kiện đêm tối, thời tiết, khí hậu thủy văn hết sức phức tạp, nguy cơ xảy ra mất an toàn rất cao… Nhiệm vụ của Cảnh sát biển rất đặc thù, bao gồm: (1) Thu thập thông tin, phân tích, đánh giá, dự báo tình hình để đề xuất chủ trương, giải pháp, phương án bảo vệ an ninh quốc gia và thực thi pháp luật trên biển; nghiên cứu, phân tích, dự báo, tham mưu với cấp có thẩm quyền ban hành chính sách, pháp luật về bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia, an ninh quốc gia trong vùng biển Việt Nam, bảo đảm trật tự, an toàn và đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật trên biển. (2) Bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia, an ninh, lợi ích quốc gia, dân tộc; bảo vệ tài nguyên, môi trường biển; bảo vệ tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên biển. (3) Đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn trên biển; tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn và tham gia khắc phục sự cố môi trường biển. (4) Tham gia xây dựng thế trận quốc phòng, an ninh và xử lý các tình huống quốc phòng, an ninh trên biển. (5). Thực hiện tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. (6) Tiếp nhận, sử dụng nhân lực, tàu thuyền và phương tiện, thiết bị kỹ thuật dân sự được huy động tham gia bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trong vùng biển Việt Nam. (7) Thực hiện hợp tác quốc tế trên cơ sở điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và thỏa thuận quốc tế có liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Cảnh sát biển Việt Nam.

2. Trong tình hình mới, để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt một số nội dung chủ yếu sau:

Một là, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp, toàn diện của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam

Đây là giải pháp quan trọng để xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển hiện nay, việc giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam là yêu cầu hàng đầu. Theo đó, trong mọi tình huống cần kiên trì giữ vững sự lãnh đạo của Đảng, kết hợp với nâng cao hiệu lực quản lý của Nhà nước đối với lực lượng Cảnh sát biển. Không ngừng xây dựng Đảng bộ Cảnh sát biển Việt Nam vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức, đủ sức lãnh đạo, thực hiện thắng lợi chức năng, nhiệm vụ được giao.

Các cấp ủy, tổ chức đảng trong Đảng bộ cần thực hiện nghiêm túc nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo đi đôi với phân công cá nhân phụ trách, đề cao tự phê bình và phê bình, đề cao tính tiền phong gương mẫu của người đứng đầu; tăng cường phát huy dân chủ, trí tuệ tập thể; duy trì nghiêm nền nếp, chế độ học tập sinh hoạt; nâng cao năng lực lãnh đạo cụ thể hóa nghị quyết của cấp ủy, tổ chức đảng các cấp, nhất là lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ mới, khó, khắc phục khâu yếu, mặt yếu. Thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực lãnh đạo của các cấp ủy đảng gắn với kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ chủ trì. Coi trọng củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng, đặc biệt là xây dựng chi bộ trong sạch, vững mạnh, thường xuyên đổi mới nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, đảng bộ, qua đó xây dựng bản lĩnh chính trị, lập trường tư tưởng cho cán bộ, chiến sĩ.

Xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển cần kết hợp chặt chẽ xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp với xây dựng đội ngũ đảng viên vững mạnh, có chất lượng cao, số lượng phù hợp; có đủ phẩm chất, năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

Giữ vững, thực hiện nghiêm túc các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt Đảng. Đổi mới phong cách lãnh đạo và lề lối làm việc. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, giữ nghiêm kỷ luật Đảng. Tiếp tục thực hiện đổi mới và hoàn thiện cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với Quân đội, thực hiện nghiêm chế độ một người chỉ huy gắn với chế độ chính ủy, chính trị viên. Xây dựng Đảng bộ, các tổ chức đảng trong lực lượng Cảnh sát biển và xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên là vấn đề đặc biệt quan trọng nhằm tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam trong tình hình mới.

Hai là, đẩy mạnh công tác tư tưởng, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng trong cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển Việt Nam

 Đẩy mạnh công tác tư tưởng, củng cố vững chắc trận địa tư tưởng của Đảng là vấn đề đặc biệt quan trọng, bảo đảm cho lực lượng Cảnh sát biển thực sự “tinh, gọn, mạnh, có tính chuyên nghiệp cao”, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Thực hiện vấn đề này, phải không ngừng tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc; làm cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển trung thành tuyệt đối với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong lực lượng Cảnh sát biển. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển Việt Nam cũng luôn tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; không dao động về lập trường tư tưởng, thoái thác nhiệm vụ; sẵn sàng chiến đấu, hy sinh bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Theo đó, cấp ủy, lãnh đạo chỉ huy các cấp cần tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm Chỉ thị 212/CT-ĐU ngày 10-6-2021 của Thường vụ Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam “Về tiếp tục thực hiện Phong trào “Bốn tốt, bốn không, bốn chống”. Trong đó, bốn tốt: Chính trị, tư tưởng tốt; Chuyên môn nghiệp vụ tốt; Đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân tốt; Nền nếp chính quy, dân chủ, kỷ luật tốt. Bốn không: Không đánh cờ bài ăn tiền, đánh đề, cá độ, vay nợ tài sản không có khả năng chi trả; Không đơn thư nặc danh, vượt cấp sai quy định; Không vi phạm các quy định về an toàn giao thông, sử dụng rượu, bia sai quy định và sử dụng trái phép chất ma túy; Không hút thuốc lá nơi làm việc, địa điểm công cộng. Bốn chống: Chống can thiệp; Chống tiếp tay; Chống bao che; Chống làm ngơ.

Nâng cao chất lượng quản lý, định hướng tư tưởng, nhất là trước những diễn biến phức tạp, nhạy cảm, đảm bảo tính đúng đắn, kịp thời, nhạy bén của công tác tư tưởng. Dự báo chính xác tình hình và chiều hướng phát triển tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ trước những tác động của tình hình; có biện pháp ngăn ngừa, khắc phục và vô hiệu hóa tư tưởng tiêu cực, khuyến khích tư tưởng tích cực, tiến bộ; kết hơp chặt chẽ giữa “xây” và “chống” trong công tác tư tưởng. Quản lý tốt các quan hệ xã hội quân nhân, nhất là quan hệ ngoài xã hội, trong ngày nghỉ, giờ nghỉ. Thực hiện tốt phân loại tư tưởng, bảo đảm chính xác, trên cơ sở đó, có giải pháp phù hợp xử lý đúng đắn đối với từng trường hợp, từng tình huống, hoàn cảnh. Thường xuyên thực hiện tốt việc bồi dưỡng, khích lệ những tư tưởng tích cực gắn với đấu tranh kiên quyết với những tư tưởng tiêu cực, lạc hậu, tạo động lực tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ phấn đấu vươn lên, khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Chủ động, kịp thời đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá trên lĩnh vực chính trị tư tưởng, thúc đẩy “phi chính trị hóa” Quân đội nhân dân Việt Nam của các thế lực thù địch, giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng. Kiên quyết đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, phản động, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, tạo sự thống nhất về chính trị, tư tưởng trong toàn lực lượng; bất luận trong hoàn cảnh, tình huống nào cũng không để xảy ra bị động, bất ngờ về tư tưởng.

Ba là, tích cực đổi mới, nâng cao chất lượng công tác giáo dục chính trị cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển Việt Nam

Trong bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào, cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển Việt Nam cũng luôn giác ngộ sâu sắc lý tưởng cách mạng, mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, nhân dân và chế độ XHCN; có phẩm chất đạo đức trong sáng; tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, đoàn kết, gắn bó máu thịt với nhân dân; có bản lĩnh vững vàng có tinh thần cảnh giác cao, tuyệt đối không sa ngã trước âm mưu, thủ đoạn mua chuộc của các thế lực thù địch, tội phạm; có niềm tin, ý chí quyết tâm cao, chủ động khắc phục khó khăn, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, chủ quyền và sự bình yên trên vùng biển, đảo của Tổ quốc. Theo đó, Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam chỉ đạo các đơn vị, trong giáo dục chính trị phải trang bị cho cán bộ, chiến sĩ những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là Nghị quyết số 44-NQ/TW, ngày 24-11-2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XIII), về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Chiến lược Biển Việt Nam, những vấn đề pháp luật liên quan đến thực thi pháp luật; nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc, xây dựng lực lượng “tinh, gọn, mạnh, có tính chuyên nghiệp cao” theo hướng “Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”.

Đẩy mạnh giáo dục tinh thần yêu nước, lòng tự hào, tự tôn dân tộc, truyền thống cách mạng của Đảng, dân tộc, “Bộ đội Cụ Hồ”; nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Để đạt hiệu quả cao, cấp ủy, chỉ huy các cấp phải tích cực đổi mới chương trình, nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục chính trị, định hướng tư tưởng sát với thực tiễn, nhất là những vấn đề nhạy cảm; kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị với công tác rèn luyện kỷ luật, xây dựng nền nếp chính quy, phát huy vai trò của các tổ chức, lực lượng và hệ thống thiết chế văn hóa trong đơn vị và trên các tàu. Thực hiện tốt công tác định hướng, quản lý, giải quyết tư tưởng; nắm chắc tâm tư, nguyện vọng, hoàn cảnh, hậu phương, gia đình của cán bộ, chiến sĩ để có biện pháp động viên, uốn nắn kịp thời, không để đột biến về tư tưởng... Qua đó, làm cho mỗi quân nhân nhận thức đúng tình hình, nhiệm vụ, phân biệt rõ “đối tượng”, “đối tác”, không mơ hồ, mất cảnh giác, không bị động, bất ngờ, thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao.

Bốn là, tích cực rèn luyện lực lượng Cảnh sát biển thông qua hoạt động thực tiễn, xây dựng động cơ, hành động đúng đắn, hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao

Hoạt động thực tiễn là nơi rèn luyện, thử thách, kiểm nghiệm nhân tố chính trị - tinh thần của cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển. Do vậy, các cơ quan, đơn vị chú trọng rèn luyện bộ đội trong thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, xây dựng chính quy, rèn luyện kỷ luật để hình thành, xây dựng động cơ, hành động đúng đắn trong thực hiện nhiệm vụ, chức trách được giao. Trong huấn luyện, các cơ quan, đơn vị trong toàn lực lượng tiếp tục quán triệt và thực hiện nghiêm Nghị quyết số 1659-NQ/QUTW, ngày 20-12-2022 của Quân ủy Trung ương; Nghị quyết số 800-NQ/ĐU, ngày 27-3-2023 của Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam về “Nâng cao chất lượng huấn luyện giai đoạn 2023 - 2030 và những năm tiếp theo”. Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện, tập trung huấn luyện kỹ thuật, chiến thuật, rèn luyện cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển năng lực tư duy sáng tạo, quyết đoán, khả năng thích ứng nhanh, xử trí linh hoạt các tình huống trên biển. Tập trung huấn luyện khai thác, làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, hiện đại; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin vào huấn luyện, diễn tập và hội thao, hội thi. Tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ tin học, ngoại ngữ, xây dựng tác phong công tác khoa học cho đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cán bộ tàu, cán bộ chuyên ngành quan hệ quốc tế, nghiệp vụ pháp luật.

Tăng cường tổ chức các cuộc diễn tập, luyện tập thành thục các phương án sát thực tế chiến đấu; phương án đối phó với tàu nước ngoài xâm phạm vùng biển, truy bắt tội phạm ma túy trên biển, chống cướp biển, tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn trên biển… nhất là các tình huống phức tạp, trong điều kiện thời tiết, khí hậu khắc nghiệt,… để rèn luyện bản lĩnh, tâm lý cho cán bộ, chiến sĩ; đồng thời nâng cao trình độ, khả năng sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo, các hoạt động kinh tế biển; hỗ trợ, bảo vệ ngư trường, ngư dân vươn khơi, bám biển.

Năm là, phát huy hiệu quả hoạt động của công tác đảng, công tác chính trị trong lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam

Cấp ủy các cấp tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện hiệu quả các mặt công tác: tư tưởng, tổ chức, cán bộ, bảo vệ chính trị nội bộ, dân vận, chính sách, quần chúng; đề cao dân chủ, kỷ cương, kỷ luật; giữ vững đoàn kết nội bộ. Đặc biệt, xây dựng đội ngũ cán bộ Cảnh sát biển đủ về số lượng, có cơ cấu hợp lý, chất lượng cao, ngang tầm nhiệm vụ. Tập trung nâng cao hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị trong các nhiệm vụ, trọng tâm là: huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, bảo vệ chủ quyền biển, đảo; phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ cứu nạn; tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, duy trì thực thi pháp luật trên các vùng biển, đảo; đối ngoại quốc phòng, tuần tra chung... Tích cực đổi mới nội dung, hình thức công tác dân vận phù hợp với từng địa bàn; tiếp tục nhân rộng mô hình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân” trên các xã, huyện đảo với sự tham gia của lãnh đạo cấp ủy, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội địa phương. Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho ngư dân và nhân dân ven biển; ngăn cản, tuyên truyền, yêu cầu tàu, thuyền nước ngoài xâm phạm ra khỏi vùng biển Việt Nam bảo đảm đúng đối sách, giữ vững môi trường hòa bình trên biển. Thường xuyên chăm lo xây dựng cơ quan chính trị, đội ngũ cán bộ chính trị vững mạnh về mọi mặt, nhất là về bản lĩnh chính trị, khả năng tham mưu, đề xuất, chỉ đạo và tổ chức thực hiện.

Trong bối cảnh tình hình mới, trước yêu cầu xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, việc xây dựng nhân tố chính trị, tinh thần đối với cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển hiện nay là cần thiết. Xây dựng tốt nhân tố chính trị, tinh thần sẽ là nhân tố trực tiếp xây dựng Cảnh sát biển Việt Nam vững mạnh về chính trị, qua đó góp phần xây dựng lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

 
* Chính ủy Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 1
** Phó Chủ nhiệm Chính trị Vùng Cảnh sát biển 1

Ngày nhận:26-3-2025; ngày thẩm định, đánh giá: 26-5-2025; ngày duyệt đăng: 4-6-2025

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb CTQGST, H, 2021, T. 1 , tr.108.