Tuyên bố của Đoàn đại biểu nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa trong phiên họp đầu tiên bàn về vấn đề Đông Dương tại hội nghị Genève

Cách đây 70 năm, ngày 8-5-1954, Hội nghị Genève bàn về chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Đông Dương được khai mạc. Ngay phiên họp đầu tiên, Đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Văn Đồng dẫn đầu đã đọc bản Tuyên bố nêu rõ mong muốn và khát vọng hòa bình của nhân dân Việt Nam cũng như nhân dân Đông Dương và nhân dân thế giới, đồng thời đề nghị Hội nghị mời đại biểu Chính phủ kháng chiến Khơme và Chính phủ kháng chiến Pathét Lào cùng dự Hội nghị. Tuy nhiên, Hội nghị không chấp nhận đề nghị này của Chính phủ Việt Nam Dân chủ cộng hòa. Tài liệu lưu trữ tại Viện Lịch sử Đảng, ký hiệu II3/11.2/50.1.
Tạp chí Lịch sử Đảng trân trọng giới thiệu toàn văn Tuyên bố trên.

Từ khoá: Đoàn đại biểu nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa; Hội nghị Genève; Đông Dương; 1954

Phó thủ tướng Phạm Văn Đồng dẫn đầu đoàn đại biểu Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 
đến Thụy Sỹ dự Hội nghị Geneva về Đông Dương, tháng 5-1954. Ảnh tư liệu

Hội nghị của chúng ta có nhiệm vụ bàn về vấn đề chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Đông Dương.

Nhiệm vụ đó rất trọng đại; nó liên quan mật thiết đến vận mệnh nhân dân Đông Dương, đến nền hòa bình và an toàn của các dân tộc Đông Nam Á và châu Á, đến nền hòa bình toàn thế giới.

Nhân dân Đông Dương nhiệt liệt tán thành chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương. Nhân dân Đông Dương sẵn sàng dùng đường lối đàm phán để thực hiện các quyền dân tộc của mình. Nhân dân Pháp và hầu hết các chính giới Pháp đều đòi hỏi khôi phục hòa bình ở Đông Dương. Nhân dân Đông Dương và nhân dân Pháp mong muốn xây dựng quan hệ hữu nghị giữa nước Pháp và các nước ở Đông Dương.

Nhân dân các nước Đông Nam Á và châu Á muốn chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương, vì chiến tranh Đông Dương là một uy hiếp đối với nền hòa bình và an toàn của Đông Nam Á và châu Á. Hiện nay, sự uy hiếp ấy càng nghiêm trọng và bức thiết vì những kẻ muốn kéo dài và mở rộng chiến tranh ở Đông Dương, cho nên nhân dân Đông Nam Á và châu Á càng kiên quyết đòi chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương.

Nhân dân toàn thế giới muốn chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương để làm tình hình thế giới bớt căng thẳng, để củng cố thêm nền hòa bình thế giới.

Được nhân dân toàn thế giới đồng tình và ủng hộ, chúng ta có nhiều thuận lợi và khả năng đưa hội nghị đến kết quả tốt trong việc giải quyết vấn đề khôi phục hòa bình ở Đông Dương.

Mọi cái gì có thể giúp chúng ta trong nhiệm vụ ấy đều là tốt, chúng ta không vì một lý do gì mà từ chối.

Theo tinh thần đó, và đại biểu nguyện vọng của ba dân tộc Việt, Khơme, Lào, Đoàn đại biểu nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đề nghị với Hội nghị mời đại biểu chính thức của Chính phủ kháng chiến Khơme và Chính phủ kháng chiến Pathét Lào tham gia hội nghị.

Chúng tôi kiến nghị như vậy vì những lý do sau đây:

Vấn đề chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương mật thiết liên quan đến nhân dân Đông Dương, đến nhân dân nước Việt Nam cũng như nhân dân nước Khơme và Pathét Lào. Từ mấy năm nay, nhân dân Khơme và Pathét Lào đã đoàn kết chặt chẽ với nhân dân Việt Nam, đã kiên quyết và anh dũng đấu tranh để giành hòa bình, độc lập, thống nhất, dân chủ.

Trong quá trình đấu tranh đó, nhân dân Khơme và Lào đã thành lập Chính phủ kháng chiến Khơme và Chính phủ kháng chiến Pathét Lào. Dưới sự lãnh đạo của Chính phủ kháng chiến, cuộc đấu tranh của nhân dân Khơme và Pathét Lào đã giải phóng được những vùng đất đai rộng lớn của đất nước. Các Chính phủ kháng chiến luôn luôn ra sức xây dựng chính quyền dân chủ, ra sức cải thiện đời sống cho nhân dân ở vùng giải phóng.

Vì vậy, Chính phủ kháng chiến Khơme cũng như Chính phủ kháng chiến Pathét Lào được nhân dân vùng giải phóng rất yêu mến, ủng hộ, và có nhiều uy tín, ảnh hưởng đối với nhân dân toàn quốc. Hai Chính phủ ấy đại biểu cho đa số nhân dân Khơme và Lào, tiêu biểu cho ý nguyện của đa số nhân dân Khơme và Lào. Cho nên, sự có mặt của đại biểu chính thức của Chính phủ kháng chiến Khơme và Chính phủ kháng chiến Pathét Lào tại hội nghị này để bàn về vấn đề chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương là cần thiết.

Cũng như nhân dân và Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhân dân và Chính phủ kháng chiến Khơme cùng nhân dân và Chính phủ kháng chiến Pathét Lào nguyện dùng đường lối đàm phán để chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương, đồng thời để đi tới thực hiện các quyền dân tộc của mình là: độc lập, thống nhất, dân chủ.

Hạ tuần tháng ba vừa rồi, hai ông bộ trưởng ngoại giao Chính phủ kháng chiến Khơme và Chính phủ kháng chiến Pathét Lào đã tuyên bố tán thành quyết nghị của Hội nghị Béclanh về Hội nghị Giơnevơ.

Căn cứ mấy lý do kể trên, Đoàn đại biểu nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chắc chắn rằng sự có mặt của đại biểu chính thức của hai Chính phủ kháng chiến Khơme và Pathét Lào để trình bày với Hội nghị nguyện vọng và đề nghị của nhân dân Khơme và Pathét Lào, chẳng những không làm trở ngại mà còn thêm phần đảm bảo cho hội nghị chúng ta đạt kết quả tốt đẹp.

Điều đó không những chỉ là nguyện vọng của ba dân tộc Việt, Khơme, Lào mà đó cũng là nguyện vọng của nhân dân các nước, của mọi người yêu chuộng hòa bình trên thế giới muốn thật sự giải quyết vấn đề chấm dứt chiến tranh, khôi phục hòa bình ở Đông Dương.

Vậy Đoàn đại biểu nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa mong Hội nghị thông qua quyết nghị sau đây: “Căn cứ vào tình hình hiện tại ở các nước ở Đông Dương, và để giúp Hội nghị nhận xét một cách rộng rãi và khách quan vấn đề chấm dứt chiến tranh và khôi phục hòa bình ở Đông Dương. Hội nghị công nhận sự cần thiết mời các đại biểu các Chính phủ kháng chiến Khơme và Pathét Lào tham gia công việc của Hội nghị để bàn về vấn đề khôi phục hòa bình ở Đông Dương”.